ประสานระหว่างเทคนิคเข้ากับวัสดุให้บ้านยั่งยืน

การออกแบบบ้านยุคใหม่ สมัยใหม่ ส่วนใหญ่หันหลังให้แก่การออกแบบที่สอดคล้องกับสภาพภูมิอากาศพื้นถิ่น ( Bioclimatic Design) อย่างสิ้นเชิง แต่ไม่ใช่กับบ้านหลังนี้ในเม็กซิโก ที่เลือกใช้วัสดุที่หาง่าย บางส่วนเป็นภูมิปัญญาชาวบ้าน บางส่วนเป็นวัสดุสมัยใหม่อย่างแผ่นอิฐเผา คอนกรีต เหล็กมาออกแบบ ก่อสร้าง และตกแต่งให้รูปลักษณ์ของบ้านสอดคล้องกับสภาพอากาศในท้องถิ่น สะท้อนให้เห็นถึงความตรงไปตรงมาของวัสดุ แต่นำมาปรับใช้อย่างสร้างสรรค์ นัยหนึ่งเพื่อให้ผู้อยู่อาศัยได้ซึมซับวัฒนธรรมของคนรุ่นก่อน ๆ และอีกนัยหนึ่งเพื่อท้าทายความยั่งยืน ลองมาดูด้วยกันนะครับว่าที่นี่ประยุกต์ใช้เทคโนโลยี เพื่อให้บ้านสามารถใช้และเอื้อประโยชน์จากสภาวะแวดล้อมตามธรรมชาติอย่างไร

ออกแบบ : Apaloosa Arquitectos
เนื้อหา : บ้านไอเดีย

ผู้อ่านรู้จักสถาปัตยกรรมของเชียปัสหรือเปล่าครับ ถ้าบอกว่าเชียปัสอาจจะไม่รู้จัก แต่ถ้าบอกว่าเป็นอารยธรรมมายา (ตั้งอยู่ขอบเขตประเทศเม็กซิโกในปัจจุบัน) ที่สร้างสิ่งปลูกสร้างอันน่าอัศจรรย์เอาไว้เป็นอนุสรณ์ของความรุ่งเรืองเมืองนับพันปี ก็คงพอนึกภาพออก หลายท่านอาจสงสัยว่าทำไมถึงต้องถามคำถามนี้ ก็เพราะว่าสิ่งก่อสร้างโบราณอยู่มาได้แบบนี้เนื่องจากปรับให้เข้ากับบริบทของภูมิภาคและคำนึงถึงสภาพแวดล้อมของตนนั่นเอง บ้านหลังนี้ก็ยึดถือหลักการเดียวกันคือ สร้างเพื่อความสบายอย่างยั่งยืนบนพื้นที่ขนาด 7 x 15 เมตร จึงนำอิฐแดงมาเรียงสลับให้อาคารมีจังหวะของช่องเปิดในช่วงบนของอาคาร ส่วนชั้นล่างเป็นคอนกรีตฟอร์มสี่เหลี่ยมผืนผ้า ภายในตกแต่งเรียบง่ายแต่อยู่ใกล้ชิดธรรมชาติอย่างน่าสบาย

Facade ทำจากอิฐพื้นเมืองดินเผาสีส้ม เป็นวัสดุพื้นถิ่นที่มีกลิ่นอายของความคลาสสิค ผิวสัมผัสดิบ ๆ แบบ loft แท้ ๆ สร้างเสน่ห์ให้กับตัวบ้านตั้งแต่แรกเห็น ลายผนังโปร่งสลับทึบเพิ่มความปลอดภัยกับตัวบ้าน ในขณะเดียวกันก็เป็นช่องให้ลมและแสงลอดผ่านเข้าสู่ตัวบ้านได้ง่ายแต่ยังคงความเป็นส่วนตัวได้ดี เห็นอิฐทำจากดินเผาแบบนี้แต่ใช้งานได้ทนทาน แถมยังทนต่อสภาพอากาศร้อน-ชื้นได้ดีกว่าอิฐรูปแบบใหม่ ๆ ด้วยครับ

ภายในบ้านชั้นล่างเปิดโล่งกว้างแบบ open plan ทำให้บ้านไม่ถูกกีดขวางให้อึดอัดด้วยกำแพง ตกแต่งด้วยเฟอร์นิเจอร์เพื่อให้ง่ายต่อการใช้งานพื้นที่ ประตูบ้านด้านหนึ่งติดกระจกใสเชื่อมออกไปยังส่วนกลางแจ้งในตัวบ้าน

พื้นที่นั่งเล่นอยู่บริเวณเดียวกับบริเวณทานอาหารโดยใช้สวนสี่เหลี่ยมเล็ก ๆ เป็นจุดตัดแบ่งพื้นที่ใช้งาน จุดนี้ยังคงคอนเซ็ปเดียวกับบ้านทั้งหลังคือ เน้นความดิบเปลือยของผนังคอนกรีต งานไม้ เหล็ก ที่ดูเรียบ ขรึม แข็งแรง ดังนั้นจึงต้องเบรกด้วยเฟอร์นิเจอร์ที่มีสีสันและงานไม้ให้ soft ลง ซึ่งทุกชิ้นที่ใช้ตกแต่งล้วยรูปลักษณ์ง่าย ๆ ราคาประหยัด แต่ช่วยเสริมความชัดเจนในการออกแบบได้อย่างดี

หัวใจของการออกแบบใช้หลักการ Passive design ให้ตอบรับกับสภาพแวดล้อมเพื่อให้เกิดสภาวะน่าสบาย ซึ่งแต่ละจุดของบ้านไม่ว่าจะชั้นหนึ่งหรือชั้นสองจะคำนึงถึงการจัดแสงธรรมชาติและช่องลม อย่างการจัดให้มีส่วนเพดานสูงแบบ Double Volume ทลายความอึดอัดของบ้านให้มีสเปซแนวตั้งเป็นช่องแสงสูงโปร่งที่ช่วยให้อากาศร้อยลอยตัวขึ้นสู่ที่สูงได้ดี หลังคา skylight ยังรับแสงจากธรรมชาติเข้าสู่ตัวอาคารได้อีก นอกจากลดการใช้พลังงานแล้ว ยังใช้ประโยชน์จากพลังงานสะอาดจากธรรมชาติได้โดยตรง

ประตูกระจกเปิดรับบรรยากาศสบาย ๆ ของสวนสีเขียวในบ้าน เป็นมุมสดชื่นที่แทรกตัวตามจุดต่าง ๆ และในใจกลางของตัวบ้าน เพื่อดึงความเป็นธรรมชาติเข้าสู่ตัวบ้านได้เป็นอย่างดี

บันไดขึ้นชั้นสองสว่างด้วยช่อง skylight วัสดุไม้สีอ่อนตัดความรู้สึกกับเหล็กสีดำที่ให้ความรู้สึกโมเดิร์น สถาปนิกยังไม่ลืมใช้พื้นที่ใต้บันไดให้เกิดประโยชน์ด้วยการจัดสวนสีเขียวให้เป็นอีกหนึ่งจุดโอเอซีสในบ้าน

บ้านหลังนี้โดดเด่นด้วยการประสานสัมพันธ์ระหว่างเทคนิคเข้ากับวัสดุ ตัวอย่างเช่น พื้นที่นี้เป็นกำแพงบ้าน 2 ชั้น ชั้นแรกคือฟาซาดอิฐสีส้มที่เปิดเป็นช่องโปร่งให้ระบายอากาศได้ดี อีกชั้นหนึ่งคือประตูบานสไลด์กระจก การทำปราการบ้านสองชั้นแบบนี้ช่วยสร้างความเป็นส่วนตัวให้บ้าน ช่วยลดความร้อนเข้าสู่ตัวบ้านได้แล้ว พื้นที่ว่างระหว่างฟาซาดกับประตูบ้านยังจัดเป็นจุดนั่งเล่นชมวิวหรือสวนเล็ก ๆ ได้อีก แม้แต่ ‘สเปซ’ เล็ก ๆ ก็ใส่ใจในทุกรายละเอียดและองค์ประกอบ

คอนกรีตสีเทาเข้มแสดงตัวตนที่เข้ม ขรึม หนักแน่นอย่างชัดเจน ผนังก่ออิฐโชว์แนวและเพดานทรงโค้งช่วยเพิ่มความอ่อนเบาและพริ้วไหว ที่ยิ่งเสริมให้แต่ละส่วนสนับสนุนเอกลักษณ์ที่โดดเด่นของกันและกัน

ห้องครัวดีไซน์เรียบง่ายเน้นที่การใช้ไม้ คอนกรีต ในการก่อสร้างและตกแต่ง ถึงรูปลักษณ์จะดูเรียบ ๆ แต่ลักษณะการจัดวางตำแหน่งเตา ซิงค์ ส่วนจัดเตรียมอาหารใช้งานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ดูแลรักษาง่าย ซึ่งเป็นคอนเซ็ปเดียวกันกับบ้านทั้งหลังคือ ใช้วัสดุที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม สร้างได้ในท้องถิ่นที่ได้มาโดยไม่ต้องเสียค่าใช้จ่ายหรือค่าพลังงานในการขนส่งมาจากแหล่งอื่น จัดความสัมพันธ์ระหว่างเทคนิคเข้ากับวัสดุในแต่ละจุดอย่างดี ทำให้บ้าน loft ง่าย ๆ หลังนี้สร้างความสบายให้ผู้อยู่ได้อย่างยั่งยืน