“ไผ่” วัสดุสร้างบ้านที่ทำได้มากกว่าที่คิด
อาคารศูนย์กลางชุมชนอเนกประสงค์แห่งนี้อยู่ที่ Cambury เมืองชายหาดที่สวยงามของ ประเทศบราซิล เป็นศูนย์ที่ไม่เพียงแต่ทำหน้าที่เป็นจุดรวมผู้คนของชุมชนเท่านั้น แต่ยังเป็นโครงการพัฒนาสังคมที่สร้างแรงบันดาลใจให้ผู้คน ซึ่งรังสรรค์โดยคนในชุมชน เพื่อคนท้องถิ่นที่มีรายได้น้อย โครงการเริ่มต้นในปี 2004 (อาคารแรกของศูนย์) และทำต่อมาเรื่อย ๆ จนถึงในปี 2018 ทั้งหมดดำเนินการโดยสมาชิกชุมชนท้องถิ่นในรูปแบบของสหกรณ์ การออกแบบเน้นอาคารที่ตอบโจทย์สภาพภูมิประเทศและภูมิอากาศ โดยใช้วัสดุที่หาได้ในท้องถิ่นเป็นหลัก เช่น ไม้ไผ่ อิฐ ดิน เป็นหลัก ซึ่งล้วนแต่วัสดุที่ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมน้อย ทำให้การใช้งานทำได้ดีในขณะที่งบประมาณประหยัดและประหยัดพลังงานด้วย ซึ่งถ้ามองจากการเลือกใช้วัสดุและดีไซน์ที่ตอบโจทย์ตามสภาพภูมิอากาศ ก็น่าจะเป็นหนึ่งไอเดียในการประยุกต์ใช้ทำอาคารครัว หรือพื้นที่อเนกประสงค์ในบ้านเราได้เช่นกัน
ออกแบบ : CRU!
เนื้อหา : บ้านไอเดีย
คลิกที่ภาพ เพื่อรับชมภาพขยายใหญ่
บ้านไม้ไผ่ อาคาร ECO ประหยัดงบประหยัดพลังงาน
โครงการ bamboostic หรืออาคารไม้ไผ่นี้ค่อย ๆ ก่อร่างสร้างตัวมาเรื่อย ๆ จากอาคารหลังแรกจนมาถึงอาคารหลังล่าสุด ใน 10 กว่าปีมานี้มีความเปลี่ยนแปลงไปตามความจำเป็นในการใช้งานที่มากขึ้น ซึ่งบ่งบอกถึงความสำเร็จของโครงการนี้ได้เป็นอย่างดี สมาชิกในชุมชนตัดสินใจให้อาคารหลังแรกใช้เป็นศูนย์ชุมชนเพื่อจัดงานชุมนุมต่าง ๆ ในขณะที่ส่วนอื่น ๆ ที่ตามมาเป็นส่วนของ ห้องคอมพิวเตอร์ ห้องสมุดโรงเรียน อาคารเตรียมอนุบาลสำหรับเด็กเล็ก ห้องเก็บเครื่องมือก่อสร้าง ห้องเก็บกระดานโต้คลื่น อาคารสำนักงาน และหลังล่าสุด คือ ห้องทำเบเกอรี่ของชุมชน
สำหรับวัตถุประสงค์หลัก ๆ ในการออกแบบมี 3 ข้อใหญ่ ๆ คือ 1. เพื่อให้เป็นพื้นที่สาธารณะสำหรับจัดการประชุม กิจกรรมโรงเรียน หรือกิจกรรมอื่น ๆ และเพื่อจัดชั้นเรียนและจัดเก็บวัสดุ 2. เพื่อสร้างศูนย์กลางการรับรู้ทางภูมิศาสตร์ของเมือง และ 3. เพื่อบูรณาการอาคารให้เข้ากับภูมิทัศน์โดยรอบและโรงเรียนซึ่งตั้งอยู่บนภูมิประเทศเดียวกัน
ตามหลักการที่เน้นการฝึกอบรมให้ความรู้เพื่อความร่วมมือในการพัฒนาเทคนิคของชาวบ้าน ในขณะที่สร้างโครงสร้างพื้นฐานของชุมชน กลุ่มสถาปนิก CRU! จะไม่เข้ามามีส่วนร่วมกระบวนการตัดสินใจเกี่ยวกับหน้าที่และการทำงานของสหกรณ์หรือสมาคม เพียงแต่จะเข้ามามีบทบาทในการออกแบบและช่วยเหลือทางเทคนิคสถาปัตยกรรมเท่านั้น ผลงานการทำโครงสร้างอาคารเทพื้น ก่อผนัง เสา ประตู หน้าต่าง หลังคา จึงมาจากฝีมือของคนท้องถิ่นล้วน ๆ
บ้านวัสดุพื้นถิ่น ไผ่ ดิน หิน ประสานพลังธรรมชาติ
ด้วยที่ตั้งอยู่ห่างจากชายหาดเพียง 50 เมตร ภายใต้เงื่อนไขสภาพอากาศที่ร้อนและชื้น ความเร็วลมที่สูงขึ้นในบางช่วงเวลา ทำให้สถาปนิกต้องศึกษาและดำเนินการออกแบบอย่างรัดกุม เพราะขณะที่ต้องการใช้ประโยชน์จากทิศทางของลมทะเล เพื่อให้อาคารรับกระแสลมเข้าสู่อาคารช่วยในการระบายอากาศ แต่แรงของลมก็สามารถสร้างผลกระทบที่รุนแรงกับอาคารได้เช่นกัน ทีมงานจึงสร้างอาคารโดยยกหลังคาให้สูงขึ้น เพื่อให้อากาศร้อนลอยตัวขึ้นสู่ที่สูงออกไปจากอาคารได้ และหลีกเลี่ยงการก่อผนังทึบทั้งผนังซึ่งจะต้านลม จึงทำผนังทึบเพียงครึ่งเดียวมีช่องว่างโปร่ง ๆ ช่วงบน ใช้เสาไม้ไผ่ 4 ต้นต่อช่องเสา แล้วใช้โครงสร้างค้ำยันไขว้ด้านข้าง ซึ่งลองพิสูจน์แล้วว่าแข็งแรงเพียงพอที่จะทำหน้าที่ต้านลมได้ดี
ผนังก่อโดยใช้อิฐดิน (rammed) ซึ่งทำได้เองในชุมชน อิฐดินและผนังดินอัดสามารถรับน้ำหนักได้ดีเท่ากับการก่อด้วยปูน ทำหน้าที่เป็นฉนวนกันความร้อนตามธรรมชาติและลดมวลความร้อน ช่วยให้อาคารเย็นสบายตลอดปี ในขณะที่ไม้ไผ่ถูกใช้สำหรับเป็นกรอบโครงสร้าง ประตูด้านนอกและหน้าต่าง เพื่อช่วยป้องกันการอาคารจากแสงแดดที่รุนแรง หลาย ๆ คนอาจจะสงสัยว่าอาคารที่สร้างด้วยไม้ไผ่จะแข็งแรงหรือไม่ ก็ต้องตอบว่า แข็งแรงกว่าที่คิด เห็นได้จากการที่ไม้ไผ่ ถูกเปรียบเทียบเป็นท่อเหล็กที่มีชีวิต ด้วยคุณสมบัติที่มีความยืดหยุ่นสูง และมีน้ำหนักเบา รับแรงดึงทางวิศวกรรมได้ดี จึงเป็นวัสดุโครงสร้างอาคารที่ดีอย่างคาดไม่ถึง
ครัวไม้ไผ่ เสน่ห์ของความเรียบง่าย
ห้องเบเกอรี่ที่ทำขึ้นมาหลังสุด เป็นอาคารชั้นเดียวรูปร่างสี่เหลี่ยมผืนผ้าหลังคาเพิงหมาแหงน วัสดุมุงหลังคาเป็นเมทัลชีทซึ่งราคาค่อนข้างถูกและทน ผนังบางส่วนที่ปิดทึบทำจากดิน ส่วนอื่น ๆ ของผนังใส่ความโปร่งของระแนงไม้ไผ่ที่ลำต้นตรงสวยเข้าไป ในส่วนของประตูและหน้าต่างก็เช่นเดียวกัน ซึ่งทำให้ลมแทรกผ่านได้ดีและยังช่วยกั้นกรองแสงแดดได้ในระดับหนึ่ง เคาน์เตอร์ทำครัวทำจากคอนกรีต ซึ่งมีความแข็งแรง ดูแลรักษาง่าย ทนทานต่อสภาพอากาศรุนแรง ระบายกลิ่นและครัวได้ดี ดู ๆ แล้วเหมาะกับการนำมาทำเป็นครัวไทยในบ้านเรา
วัสดุและของตกแต่งบ้าน ๆ ดิน หิน ไม้ไผ่ ที่มารวมกันอยู่ในจุดนี้ สร้างอาคารออร์แกนิคส์ที่เต็มไปด้วยความรู้สึกอบอุ่นเป็นมิตร เชิญชวนให้สมาชิกในชุมชนอยากเข้ามาใช้งานบ่อย ๆ
บรรยากาศของอาคารต่างๆ ในยามค่ำ สัมผัสได้ถึงความสวยงามที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวของไม้ไผ่ ที่ทีมงานออกแบบพัฒนา สร้างแนวคิดใหม่ ๆ ในการสร้างอาคารจากไม้ไผ่ แล้วถ่ายทอดไปยังชาวบ้านที่นี่ได้อย่างน่าภาคภูมิใจ
แปลนบ้าน
